[Resumen extraído de la fuente principal]

Nos últimos anos, teñen aparecido varios estudios sobre a Orde Militar de Alcántara, unha institución que, aínda que estreitamente vencellada co devir histórico da Extremadura leonesa, onde manifesta unha forte implantación, posuíu tamén encomendas dispersas por outros reinos do occidente peninsular. Nestes estudios, Galiza ocupa un lugar mínimo. Certo é que a implantación alcantarina na nosa terra é de pouca densidade; sen embargo, merece unha análise máis pormenorizada. A historiografía galega vai, de vagar, enchendo ocos. Un deles era o dos dominios das ordes militares. Mercé ás investigacións de José Luís Martín Rodríguez, José Luís Novo Cazón ou Julio Vázquez Castro, coñecemos os dominios da Orde de Santiago; aos de Gonzalo Martínez Díez, José Ángel Rey Caíña e aos nosos, os do Temple; os da orde do Santo Sepulcro, tamén mercé ao estudio de Martínez Díez, e da orde de San Xoán foron aparecendo artigos da autoría de Otero Pedrayo, Arcaz Pozo ou Carlos de Ayala. Pero da orde de Alcántara –e non digamos da de Calatrava, totalmente ausente- a penas dispomos de bibliografía. Logo do brevísimo e pioneiro artigo de Ramón Otero Pedrayo sobre a encomenda alcantarina galega da Batundeira, pero centrado na Idade Moderna, so no libro de Feliciano Novoa Portela se analiza, aínda que non exhaustivamente, a presenza da orde no territorio galego. Non pretendemos, neste traballo, esgotar o tema alcantarino. Somos conscientes de que precisaría unha profunda disección dos documentos para coñecer máis polo miúdo o patrimonio da orde: tipos de propiedades (casas, leiras, montes, vilas...), os portádegos, os vasalos, etc., pero excedería os límites dun artigo. Cremos, sen embargo, que recollemos o fundamental e os leitores terán unha panorámica do que significou a orde de Alcántara no noso país.

ÍNDICE: 1. A ORDE DE ALCÁNTARA ││ 2. MESTRES DA ORDE ││ 3. A XERARQUÍA DA ORDE │ 3.1. O Mestre │ 3.2. O Comendador Maior │ 3.3. O Prior do convento de Alcántara │ 3.4. O Claveiro │  3.5. O Sancristán maior │ 3.6. Os comendadores │ 3.7. O alférez da orde ││  4. ENCOMENDAS DA ORDE DE ALCÁNTARA ││ 5. PEGADA GALAICA NA ORDE DE ALCÁNTARA ││ 6. A ORDE DE CALATRAVA EN GALIZA ││ 7. OS MECANISMOS ALCANTARINOS DE ADQUISICIÓN DO PATRIMONIO │ 7.1. Doazóns │ 7.2. Compras ││ 8. A XESTIÓN DO PATRIMONIO │ 8.1. Foros │ 8.2. Cesións │ 8.3. Os dezmos ││ 9. A ENCOMENDA DA BATUNDEIRA │ 9.1. Nacemento da encomenda da Batundeira │ 9.2. Núcleo da Batundeira │ 9.3. Núcleo de Armeses │ 9.4. Núcleo de Ribadavia │ 9.5. Núcleo de Troncoso-Couxil │ 9.6. Núcleo de Allariz │ 9.7. Núcleo da Gudiña │ 9.8. Núcleo de Nogueira de Miño (Chantada-Lugo) │ 9.9. Outros lugares ││ 10. MEMBROS DA ORDE QUE APARECEN NA DOCUMENTACIÓN ││ 11. A ENCOMENDA DA BAÑEZA ││ 12. COMENDADORES DA BAÑEZA