[Resumo proveniente da fonte]

Contrariamente ao que sucede na variedade padrón do portugués europeo, en que a inversión do suxeito se considera categórica en oracións xerundivas, no portugués antigo e en variedades dialectais do portugués europeo encontramos as ordes suxeito-verbo e verbo-suxeito nas oracións xerundivas. Esta variación na orde de constituíntes desafía a xeneralización segundo a cal as linguas con especificación positiva para o parámetro do suxeito nulo teñen inversión suxeito-verbo obrigatoria nas oracións xerundivas. Hai, pois, outros factores que deben ser considerados. Este traballo investiga os factores que condicionan a orde suxeito-verbo nas oracións xerundivas do portugués antigo e do portugués europeo dialectal a partir de datos do CORDIAL-SIN, un corpus con transcricións de fala de informantes de áreas rurais de Portugal; e dunha mostra de textos do CIPM, Corpus Informatizado do Português Medieval. Os datos destes córpora mostran que hai unha diferenza entre ambas as variedades na frecuencia da inversión suxeito-verbo: a orde predominante en portugués antigo é verbo-suxeito, mentres que a orde suxeito-verbo predomina nos dialectos, a pesar da presenza dos xerundios flexionados. Como factores condicionantes que poden producir unha orde ou a outra, consideramos o tipo de verbo, o tipo de suxeito e a presenza dun conector. Nas variedades dialectais, independentemente da presenza de flexión visible, o factor máis relevante para a posición posverbal do suxeito é o tipo de verbo. Pola contra, en portugués antigo predomina a posición posverbal e os suxeitos posverbais aparecen con calquera tipo de verbo. Presentamos a hipótese de que as diferenzas entre estas dúas variedades están relacionadas coa produtividade das oracións xerundivas introducidas por un conector, coa especificación do dominio-C e con movemento desencadeado polo estatuto informativo dos constituíntes. Palabras chave: Variedades lingüísticas, portugués, oracións xerundivas, xerundio flexionado, orde de palabras, inversión suxeito-verbo.

Differently from the standard contemporary variety of European Portuguese, in which subject-verb inversion is considered categorical in gerund clauses, in Old Portuguese and Dialectal European Portuguese we can find both subject-verb and verb-subject orders in gerund clauses. These variable word orders challenge the generalization that languages with a positive specification of the null subject parameter display obligatory subject-verb inversion in gerund clauses. Therefore, other factors have to be taken into account. This work investigates the factors that condition subject-verb word order in gerund clauses of Old Portuguese and Dialectal European Portuguese, considering data from CORDIAL-SIN, a corpus of spoken varieties of speakers from rural areas of Portugal, and data from a sample of texts from the CIPM, a Computerized Corpus of Medieval Portuguese. Corpus data show us that there is a difference in the frequency of subject-verb inversion in both varieties: verb-subject is the predominant word order in Old Portuguese, while subject-verb is the predominant word order in the dialects, regardless of the presence of inflected gerunds. In what concerns the conditioning factors that may trigger one order or the other, we considered the type of verb, the type of subject, and the presence of a connective. In the dialects, regardless of overt inflection, the most important factor for the post-verbal occurrence of the subject is the type of verb. In contrast, in Old Portuguese subject-verb inversion is the dominant pattern and post-verbal subjects can be found with all verb classes. We hypothesize that differences between the two varieties may correlate with the productivity of gerund clauses introduced by a connective, the specification of the C-domain and information-driven movement. Keywords: Language varieties, Portuguese, gerund clauses, inflected gerund, word order, subject-verb inversion.