[Resumo procedente da fonte orixinal]

Examínanse os cambios na distribución xeográfica e na frecuencia de uso que sufriron durante a segunda metade do s. XX cinco fenómenos dialectais do portugués europeo empregados para definir a Nova proposta de classificação dos dialectos portugueses de Lindley Cintra:

1. Ausencia / presenza de distinción fonolóxica entre /b/ e /v/.

2. Realización apical / predorsodental do fonema fricativo alveolar.

3. Conservación / redución do fonema africado postalveolar xordo [tʃ].

4. Conservación / redución do ditongo ou, realizado foneticamente como [ou̯] ou [au̯].

5. Conservación / redución do ditongo ei, realizado maioritariamente como [ei̯] / [ɐi̯].

Analizouse cuantitativamente un extenso corpus de máis de 100.000 respostas contidas nos cuestionarios inéditos dos dous grandes atlas lingüísticos que describiron Portugal: o Atlas Lingüístico de la Península Ibérica (ALPI) que explorou o territorio luso en 1936 e 1953-1954, e o Atlas Lingüístico-Etnográfico de Portugal e da Galiza (ALEPG), realizado tamén en dúas quendas, 1973-1984 e 1988-1997. O exame cuantitativo (e comparativo) das dúas fontes permitiu afinar a delimitación xeográfica de cada fenómeno en cada época e obter resultados moito máis informativos sobre a súa vitalidade ca os transmitidos pola dialectoloxía clásica. En xeral, ponse de manifesto un forte retroceso dos marcadores dialectais nas últimas décadas, especialmente no que respecta a trazos como a realización africada, moi mal considerada entre a comunidade lingüística. Tamén se pode ver ás claras que as clasificacións dialectais tradicionais, amplamente utilizadas aínda hoxe, non sempre describen a situación real da lingua. Palabras chave: dialectoloxía; lingüística histórica; portugués; Atlas Lingüístico de la Península Ibérica (ALPI); Atlas Lingüístico-Etnográfico de Portugal e da Galiza (ALEPG); Luís F. Lindley Cintra.

This paper analyses the changes in geographical distribution and frequency of use undergone in the second half of the twentieth century by the five linguistic features used by Lindley Cintra to establish his Nova proposta de classificação dos dialectos portugueses:

1. Absence / presence of phonological opposition between /b/ and /v/.

2. Apical / laminal production of alveolar fricative phoneme.

3. Maintenance / reduction of voiceless post-alveolar affricate phoneme [tʃ].

4. Maintenance / reduction of diphthong ou, pronounced as [ou̯] or [au̯].

5. Maintenance / reduction of diphthong ei, mostly pronounced as [ei̯] or [ɐi̯].

The quantitative analysis was based on the information provided by a very large corpus made up of more than 100.000 answers that were contained in the unpublished questionnaires of the two big linguistic atlases that have described Portugal: the ill-fated Atlas Lingüístico de la Península Ibérica (ALPI), which explored Portuguese territory in 1936 and 1953-1954, and the Atlas Lingüístico-Etnográfico de Portugal e da Galiza (ALEPG), also executed in two separate intervals: 1973-1984 and 1988-1997. The refined description of each phenomenon at each point in time, based on the quantitative (and contrastive) examination of these two sources, is much more informative regarding their vitality than the picture provided by classical dialectology. Overall, it becomes clear that there has been a sharp decline of dialectal features during recent decades, especially the affricate phoneme, which is perceived negatively within the linguistic community. Finally, it is seen that traditional dialectal classifications, still widely used today, do not always describe real linguistic situations. Keywords: Dialectology, historical linguistics, Portuguese, Atlas Lingüístico de la Península Ibérica (ALPI), Atlas Lingüístico-Etnográfico de Portugal e da Galiza (ALEPG), Luís F. Lindley Cintra.