Frontera España-Portugal: documentación lingüística y bibliográfica http://www.frontespo.org Localidad: Castromil (Hermisende). Zamora Identificador de la grabación: ESZA27003-003 Fecha de la entrevista: 26/02/2016 Entrevistadores: David Rodríguez Lorenzo Informantes: Nemesio González, Ascensión Nieto Versión de la transcripción: 1 Revisada: No Licencia de uso CC BY-SA 4.0 Entr. 1 (DRL) Claro, con aquela diferenciña... Inf. 2 (AN) E na feira da Mezquita, mira, tamén eu me acordo, pois en casa á par de cebar os porcos que matabas para a casa, ao mellor cebebas un a maiores... para vender, que | para que te desen algo para... | e de irmos á feira da Mezquita nun carro de vacas co porco e... a vender. Inf. 1 (NG) [Asent] Inf. 1 (NG) Doce quilómetros, oíche? Inf. 2 (AN) Un carro, e un lombeiro... Inf. 1 (NG) Por un lombeiro. Inf. 1 (NG) Bueno, era un camiño de... de cabras. Inf. 2 (AN) Era un camiño para levar un carro e vacas, va, pero íbamos á Mezquita a vender aquel porco, nada, cuando era noviembre ou diciembte, [xxx]. Inf. 1 (NG) E era | e íbamos a vender laregos... Inf. 2 (AN) Si, e laregos, [xxx], criábaslle os que te trouguese a porca e os que non quixeras para a casa íbalos a vender. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Había alí unha muller que lle dixo ao home: "Tu se te dan | ten que te dar do-, do-, docecientas". Inf. 2 (AN) Docecientas, [Riso]. Inf. 1 (NG) Eran mil duascentas. Inf. 2 (AN) Eran mil duascentas e decían doce- | Inf. 1 (NG) "En | tu lévalos [TranscrDubidosa] a ver, tu menos de docecientas non o deas". Inf. 2 (AN) [Riso] Inf. 1 (NG) [xxx] dela, "Eu quero docecientas, menos non llos dou", dicía a muller, "Bueno, hombre, algo terá que lle quitar, eu voulle dar mil duascentas", "Non, non, non, se non me dá as docecientas non [Riso]", "Bueno, pois da-, dareille as mil duascentas", "Non, non, non, non, non", ela pensaba que as mil duascentas non eran as docecientas, porque docecientas eran billetes de a cien... claro. Entr. 1 (DRL) [Riso] Inf. 2 (AN) [Riso] Inf. 2 (AN) [Riso] Entr. 1 (DRL) [Riso] Entr. 1 (DRL) [Riso] Entr. 1 (DRL) Claro. Inf. 2 (AN) E facía [xxx]. Inf. 1 (NG) Pero ao home ocorréuselle decir "Tu, se non te dan docecientas, non os vendas" e á muller podíanlle dar... | xa lle estaba dando as docecientas, pero como [xxx] decíalle mil duascentas, era para [xxx] | facer pouco da pobre muller. [Riso] Entr. 1 (DRL) [Riso] Entr. 1 (DRL) [Riso] Inf. 2 (AN) E quedounos sempre eso [TranscrDubidosa], [xxx] Entr. 1 (DRL) [Riso] Entr. 1 (DRL) [Riso] Entr. 1 (DRL) [Riso] Inf. 1 (NG) "Non, non, eu se non mas dá as docecientas non, non os vendo". Entr. 1 (DRL) [Riso] Inf. 1 (NG) A seiscentas pesetas cada larego. Entr. 1 (DRL) E... vamos ver, larego, entón, é a cría do porco, a da vaca, vitelos... chamábanlle, e cando é un pouco máis grandiña... ? Inf. 2 (AN) Claro, si. Inf. 1 (NG) Vitelo, vitelo. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 1 (NG) Noveliño, noveliño, xa é | despois xa é boi. Entr. 1 (DRL) Un noveliño. Entr. 1 (DRL) Novelo, unha novela, e despois xa é boi. Inf. 2 (AN) Xa é boi. Inf. 1 (NG) Xa é boi. Entr. 1 (DRL) Vale, e, e... para as ovellas... a, a cría da ovella... ? Inf. 1 (NG) Era cor-, cordeiriño, despois xa é borrego... despois é carneiro. Inf. 2 (AN) Cordero. Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) Vale, moi ben. Entr. 1 (DRL) [Emisión] E, e para as cabras? Inf. 1 (NG) Cabritiño, cabrito... despois xa era chibo, porque chibo é cas-, é castrón. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) Xa era | xa chibo. Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) E teñen un nome específico para o que é o semental? Inf. 1 (NG) Castrón... o de | o da cabra. Entr. 1 (DRL) É castrón. Entr. 1 (DRL) E... e o da ovella? Inf. 2 (AN) Ou beche tamén lle chaman, ou tamén lle chamabamos beche, si. Inf. 1 (NG) Ou beche. Entr. 1 (DRL) Beche, chámanlle. Inf. 1 (NG) Beche. Entr. 1 (DRL) Beche. Inf. 1 (NG) E o da cabra | o da ovella, carneiro. Inf. 2 (AN) Carneiro, si. Entr. 1 (DRL) Carneiro. Inf. 1 (NG) Marón, tamén lle puñ- | tamén lle dicíamos [TranscrDubidosa] o marón. Entr. 1 (DRL) Marón, teño, teño oído, si, marón, creo que foi en Hermisende, precisamente, Marón. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 1 (NG) Si, si, tamén [xxx] | tamén existe carneiro ou marón. Inf. 2 (AN) Si. Entr. 1 (DRL) Moi ben. Inf. 1 (NG) Non, normalmente dicíase "tes un bon marón". Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) E cando están todas xuntas as ovellas, como lle di- | ? Inf. 1 (NG) Magote. Entr. 1 (DRL) Un magote. Inf. 1 (NG) De ovellas. Inf. 2 (AN) Si. Entr. 1 (DRL) E se son cabras, é magote tamén ou... ? Inf. 1 (NG) Magote de cabras. Entr. 1 (DRL) Claro. Inf. 1 (NG) Unha cabrada, pero | Inf. 2 (AN) Ou cabrada, si. Entr. 1 (DRL) Cabrada. Inf. 1 (NG) Cabrada. Entr. 1 (DRL) E de vacas? Inf. 1 (NG) Vacas... eiquí as vacas nunca, nunca, nunca houbo... eiquí nunca se xuntaron. Inf. 2 (AN) Vacada ou... | nunca se | non. Entr. 1 (DRL) Nunca houbo moitas. Inf. 1 (NG) Pero bueno, iban, iban á serra, efectivamente, iban á serra e dicían "Vaia | hox-, hoxe baixamos a vacada da serra", o sea, que era vacada. Inf. 2 (AN) Moitas non. [TranscrDubidosa] Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) A vacada, "hai que baix- |" Inf. 2 (AN) [xxx] | a vacada, era a vacada, vacada, si, vacada. Entr. 1 (DRL) É a vacada, [Asent], moi ben. Inf. 1 (NG) Porque eiquí temos unha serra, para alá... en Sanabria... unha serra de | eu non sei se ten duascentas hectáreas ou... e subían no mes de [x]unio... hasta septiembre... andando, que hai... hai c- | hai un m-, un montón de | dicía [TranscrDubidosa] cinco horas de vi- | de, de, de camiño ou seis... de vacas, andando... ao | para [TranscrDubidosa] subir a vacada. Inf. 2 (AN) As que non tiñas paridas eran as que se botaban á serra. Entr. 1 (DRL) Ao ritmo, ao ritmo | Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) E ao baixar, igual. Inf. 1 (NG) En principio había vaqueiros... antes de eu saír, aínda, aínda tiña | había vaquei- | os meus aínda foron guardar unhas vacas... | a vacada, sendo eles vaqueiros, porque pagábanlle entón | algo lle darían. Inf. 2 (AN) Claro. Inf. 1 (NG) Despois is- | xa era a vela. Entr. 1 (DRL) Pero pasaban alí todos aqueles meses? Inf. 2 (AN) Si. Inf. 1 (NG) Si. Entr. 1 (DRL) Pasaban o verán | ? Inf. 2 (AN) Si, o verao alí. Inf. 1 (NG) Home, ao mellor non, non o mismo... ao mellor se iba meu | un | meu tío unha semana e para a outra semana iba outro tío a relevalo -entendes?-, porque os meus eran sete ou oito irmaos. Entr. 1 (DRL) Pero a vacada estaba alí na serra todo o verán, pacendo... Inf. 2 (AN) Si, estaban, estaban, estaban... si. Inf. 1 (NG) [xxx] Inf. 1 (NG) Exactamente. Inf. 2 (AN) Máis que nada, relevarse tamén para subir comida, porque levaban para sete ou oito días, para máis ao mellor non. Entr. 1 (DRL) Claro. Inf. 2 (AN) E despois xa, xa iban á vela, á vela chamabámoslle, por e[x]emplo... un día por cada vaca que tuveras ali, se tiñas tres vacas, estabas tres días, e iban dous veciños do pueblo... de compañeiros, para non estar unha persona sola así nunha serra xa [TranscrDubidosa]. Inf. 1 (NG) Eu fun mutas veces. Inf. 1 (NG) Dous. Entr. 1 (DRL) Ah, entón íbanse turnando para... Inf. 2 (AN) Si, despois xa pois iba outro. Inf. 1 (NG) Por e[x]emplo | Entr. 1 (DRL) Cantas máis vacas tuvera, máis días lle tocaba de ir. Inf. 2 (AN) Eso, máis días tiña que estar. Inf. 1 (NG) Máis días estaba. Inf. 1 (NG) Entonces había que combinarse, se eu | Entr. 1 (DRL) Eso chamábanlle a vela. Inf. 1 (NG) A vela. Inf. 2 (AN) [Asent] Inf. 1 (NG) Se eu tiña dúas vacas, tiña que estar dous días, tiña que combinar con outro que tuvera outras dúas, para subirmos xuntos e baixar xuntos -entendes?-, despois xa se combinaban. Inf. 2 (AN) Con outro que tuvera tamén solo dúas. Entr. 1 (DRL) Para ir e vir. Inf. 2 (AN) Xuntos e baixar. Entr. 1 (DRL) Tiñan todo... [Riso] | todo tiña a súa organización. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) Si, si, claro, si. Inf. 1 (NG) E despois a cada vaca púñanlle un número... número un... según o número que te tocase -entendes?-, cada ganadero. Inf. 1 (NG) Para saber, se se perdía unha vaca... onde estaba e... Inf. 2 (AN) Saber de don- | de quen era e... Inf. 1 (NG) Cunha máquina | cunha tixeira ou cunha máquina de cortar o pelo... se te, se te tocaba o número un, pois facíaslle o un, e se tocaba o dez, facíaslle o dez, así gravado no pelo da vaca, nun | ou na barriga ou... nunha costela, ou... o que é na piel. Inf. 2 (AN) Facíalle o número no pelo. Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) Moi ben. Entr. 1 (DRL) E... e as ovellas, aproveitábaselles a... Inf. 2 (AN) A la. Entr. 1 (DRL) E... e como lle chaman cando se quita? Inf. 1 (NG) Tosquear. Inf. 2 (AN) Tosquear. Entr. 1 (DRL) Tosquear. Inf. 2 (AN) Nós eiquí chamámoslle tosquear. Entr. 1 (DRL) Esa é palabra... propia de aquí. Inf. 2 (AN) Cunha tixeira. Entr. 1 (DRL) Cunha tixeira. Inf. 2 (AN) Que ahora xa hai máquinas, pero non... Inf. 1 (NG) Tos-, tosq-, tosqueábase, con tixeira á mão... [TranscrDubidosa] Inf. 2 (AN) As mulheres tosqueábamos coas tixeiras. Entr. 1 (DRL) Era un traballo de mulleres, o de tosquear. Inf. 2 (AN) Si, normalmente, si, bueno, homes tamén algún, pero, normalmente, máis a muller. Inf. 1 (NG) Bueno, e homes, pero, normalmente, máis a muller. Entr. 1 (DRL) E aproveitaban aquela lá... ? Inf. 2 (AN) Si, vendiámola, e facíamos cobertores, mantas. Inf. 1 (NG) Lavá- | e a tra- | ao mellor lavábana e fiábana... Inf. 2 (AN) Non, hubo ocasiois de que nos dedicamos a facer as mantas para as camas... daquela lá, botabámola... a uns que viñan e... tantos quilos, sale unha manta, e ao mellor vendías outtra pouca e xa lle daba para o traballo do... | de pagar a feitura dos outros, dos cobertores que fizeras, si. Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) Si, señor. Entr. 1 (DRL) E que máis se aproveitaba... [Emisión] ? Inf. 1 (NG) Da ovella? Entr. 1 (DRL) Da ovella, non, da cabra igual, ou da ove- | ou da vaca, aproveitábase para carne, para... ? Inf. 2 (AN) Nada máis. Inf. 2 (AN) Da cabra, nada. Inf. 1 (NG) E para traballar. Inf. 2 (AN) E para traballar, si. Entr. 1 (DRL) E para traballar. Inf. 1 (NG) A vaca traball- | era esclava. Inf. 2 (AN) Mu-, mui esclava, si. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Traballaba, miran que facían o traballo todo. Entr. 1 (DRL) E para leite? Inf. 2 (AN) E leite, pouco, esas vacas, leite, pouco. Inf. 1 (NG) Pouco. Inf. 1 (NG) Daban... | mira que leite darían, logo de | xunxidas todo o día ao... | presas a un, a un xugo. Inf. 2 (AN) Todo o día a, a arar, e até se tiñan o vitelo, mamáballe o vitelo o leite, leite case nada. Inf. 1 (NG) E a xente deixáballes, bueno, algo se lle muxía. Inf. 1 (NG) Había vacas que aínda daban leite, pero, claro, para un, para un vello, para un meniño... ou así. Inf. 2 (AN) Pouco. Entr. 1 (DRL) Claro. Inf. 2 (AN) Para unha falta. Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) Claro. Inf. 2 (AN) Para unha falta. Entr. 1 (DRL) E donde teñen o leite, aquela parte, como lle chaman? Inf. 1 (NG) O amoxo. Inf. 2 (AN) Amoxo. Entr. 1 (DRL) Amoxo. Inf. 2 (AN) Amoxo. Entr. 1 (DRL) Esa palabra tamén é moi, moi, moi de aquí, si, señor, tamén a teño escoitado en Portugal, amoxo, si, señor. Inf. 1 (NG) Si, o amoxo. Inf. 2 (AN) É o amoxo. Inf. 1 (NG) [Asent] Entr. 1 (DRL) E co leite, claro, se había pouca produción de leite, [Emisión] xa... requeixo e queixo, esas cousas... Inf. 2 (AN) Nada. Inf. 1 (NG) Non, non se facían. Inf. 2 (AN) Nada, deso nada, deso nada. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Despois tamén... muxíase muto as cabras. Inf. 2 (AN) Si, as cabras tamén. Inf. 1 (NG) Ao quitarlle os cabritos, muxíanse. Inf. 2 (AN) Os cabritos, si, as cabras aínda ao mellor se muxían. Inf. 1 (NG) E coa | na | as cabras e as ovellas tamén andabamos á vela, como coas vacas na serra, pero eiquí a | con esas era todo o ano... sabes? Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) [xxx] unha peneira, xa non sei se sabes o que é unha peneira, unha | un círculo de madeira, redondo, desta altura, e levaba unha tela moi fina debaixo, que era por onde pasaba a fariña. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) Que era como pasaba a fariña. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) E bueno | Entr. 1 (DRL) E, e o que quedaba así por riba... ? Inf. 1 (NG) Eso é farelo, eso era para os porcos, era o que se lle daba aos porcos, eles non comían outra cousa, patatas cocidas, con aqueles farelos, mazarocas de millo, bre- | verzas e, cuando eran laregos pequenos, iban as mulleres a ripar aos negrillos, folla de negrillo. Inf. 2 (AN) Os farelos, era o farelo, para os porcos. Inf. 2 (AN) [Asent] Inf. 2 (AN) Os negrillos. Inf. 2 (AN) Uis árboles que hai | si | uis árboles que hai... | as follas, subíanse aos árboles cun saco, ataban un saco á cintura... e veña, veña, a ripar hasta que enchían o saco. Entr. 1 (DRL) Que é, arripar? Inf. 1 (NG) Si. Entr. 1 (DRL) Que é arripar? Inf. 1 (NG) Ripar é quitarlle as follas á rama. Inf. 1 (NG) Aquelo era marabilloso, mira, aínd- | ahora... ahora doulle unha enfermedad aos negrillos, eiquí non quedou un, eh. Inf. 2 (AN) Había muchísmimo negrillo eiquí neste pueblo, pero ahora non. Inf. 1 (NG) Pero na | Entr. 1 (DRL) Que era, como un arbusto, un... ? Inf. 1 (NG) Árbol de... hasta catorce metros, árbol grande, coma robles de grandes, coma robles. Entr. 1 (DRL) Un árbol grande? Inf. 2 (AN) Si, un árbol grande, si. Entr. 1 (DRL) Negrillo chamábanlle. Inf. 1 (NG) Si. Inf. 2 (AN) Negrillo, si. Inf. 1 (NG) Entón case morreron todos. Inf. 1 (NG) Pero cuando éramos nenos tíñamos unha prima miña en casa, Angelita, que iba ripar... e non iba ela sola, iban mutas, e todas no alto dos negrillos, aquelas rapazas... ripando e cantando. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) E cantando, cantando así esas... canciois antiguas que había, [xxx]. Inf. 1 (NG) Claro, ripaban a rama e tiñan un saco atado á cintura, para o saco, ripaba outra rama, para o saco, e así era a vida. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 2 (AN) Hasta que o enchían. Inf. 2 (AN) Logo enchíano, ataban e tirábano abaixo. Entr. 1 (DRL) E acompañaban aqueles traballos, que eran traballos pesados -non?-, repetitivos, tal, cantando e... Inf. 1 (NG) Todos pesados. Inf. 2 (AN) Si, si, si. Inf. 1 (NG) Si, cantando, pero aí había unha zona que había mutos negrillos aí... Inf. 2 (AN) Muto negrillo, en cada un había un e de | porque to-, todo o mundo tiña porcos, non é como ahora. Inf. 1 (NG) Se aquelo estuvera grava- | se aquelo estuvera gravado, hoxe tiña muto valor, [xxx]. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) Todo o mundo tiña porcos e todas as casas tiñan que ir a ripar, e había mutas | as casas todas estaban con xente, non é como ahora, que a mitad delas están xa... sen xente. Entr. 1 (DRL) Pois. Inf. 1 (NG) E o que te iba a con- | Inf. 1 (NG) E o que te iba a contar, home | Inf. 1 (NG) Ao mellor matabas... a cuchillo, coma s- | ahora xa se lle dá un tiro na cabeza, pero antes era a dolor todo, eh. Inf. 1 (NG) Despois xa non había gas para queimalos, había que queimalos con, con palla, coa | Inf. 2 (AN) Con palla... antes non se chamuscaba cos chamuscadores que hai ahora, era con palla. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Coa palla de centeo facías uns... | así, chamábanlle fachois, e con aquelo chamuscabas os porcos. Inf. 2 (AN) Así uis gaveliños [TranscrDubidosa]. Inf. 1 (NG) Lavábanse con pedras, para o outro día desfacíanse... salábase todo en casa, que ahora xa case nin se cura... e... adobabas e facías os chourizos era... | e é o que había. Entr. 1 (DRL) E como era, como era aquel día... da matanza? Inf. 1 (NG) O da matanza era m- | un día mui alegre, mui... Inf. 2 (AN) Ah, mui bon, mui bon, mui familiar, mui bon. Inf. 1 (NG) Esta- | eu esta- | estabamos soñando, cuando eramos nenos, soñando con [xxx], so-, soñando co... Inf. 2 (AN) Co | coa matanza, si. Inf. 2 (AN) Despois xa comíase, cenábase, á noute os homes bebían algo de máis e cantaban, [xxx] cantar, [xxx], había unha | máis ca ahora, máis ca ahora. Inf. 1 (NG) É. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Despois xa todo o mun-, todo o mundo a cantar e a xogar ás cartas e a... Entr. 1 (DRL) [Riso] Inf. 1 (NG) Eran mu- | ao mellor xuntábanse cuarenta personas naquela matanza, eh. Inf. 2 (AN) Na, na matanza, e despois xa era a do outro, e despois xa a do do outro. Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) Cuarenta persoas na, na casa. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 1 (NG) Si, porque iban as familias todas, entendes? Inf. 2 (AN) Todas, si. Entr. 1 (DRL) Claro. Entr. 1 (DRL) E o primeiro día o que se facía era matar, nada máis. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 1 (NG) E comer, aquel día comíase. Inf. 2 (AN) Matalos, as muller- | os homes mataban os porcos, as mulleres lavabamos as tripas, era o que facíamos, e logo a comer e a tarde xa sen facer nada. Inf. 1 (NG) Matar | xa se comían... | Inf. 1 (NG) O primeiro que se facía era, antes de nada, desde que ao porco colgado lle sacaban as tripas, o páncreas, que chamábamos aquí a | que se chamaba a páxara -non? Inf. 2 (AN) Do porco, [xxx] as tripas. Entr. 1 (DRL) A páxara. Inf. 1 (NG) A páxara. Inf. 1 (NG) Xa... estaban os homes esperando polas páxaras para asalas nas brasas. Inf. 2 (AN) Xa o asaban para comer [xxx], xa empezaban a beber algo. Inf. 1 (NG) E como sempre se lle botaba un cachiño máis de... | así xa da... | quitábaselle unha tiriña da barriga ao porco, acabado de matar... adobábase aquelo con pimiento e aceite... do que [xxx], bueno, e unhos tragos de viño... hasta que viña a hora de comer. Inf. 2 (AN) E allo. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) Xa era o bocadillo da, da media mañá. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Despois xa a comida pois eran as molexas dos porcos, que saían de eiquí, do... | da barbada. Inf. 2 (AN) O primeiro plato, siempre, eso aínda se sigue [xxx] ahora, as molexas sempre se comen o día da matanza. Inf. 1 (NG) Era o que | Entr. 1 (DRL) Xa, xa no mesmo día de matar, xa se lle... Inf. 2 (AN) Si, si, xa se lle quitan e xa as comemos, eso siempre, aínda ahora facemos. Inf. 1 (NG) Si, iso era | quítaselle | iso era a molexa. Inf. 1 (NG) Despois xa era unha boa sopa... que era o que había, despois xa había... callada... mutas veces fa- | Inf. 2 (AN) Sopa. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) Callos. Inf. 2 (AN) Facíanse callos, si, con garvanzos. Inf. 1 (NG) E arroz. Inf. 2 (AN) Porque matabamos | antiguamente non se compraba ternera coma hoxe, para o cocido, nin para guisar, nin para nada, matabamos un carneiro ou unha ovella... da casa. Inf. 1 (NG) Unha ovella. Inf. 1 (NG) E xa se viña | Inf. 2 (AN) Entonces aquelas tri- | a tripa do | daquelo... e as patas, xa se limbiapan e facías os callos... da matanza, con aquelo, co... que mataras, e despois xa sempre facíamos arroz, cun algún galo da casa ou algo [TranscrDubidosa]. Inf. 1 (NG) Si, e despois xa detrá- [TranscrDubidosa] | comer, alí aquel día era comer a esgalla e despois xa... cocido. Inf. 2 (AN) Comer así, e logo o cocido... logo o cocido, comer era... | sí. Inf. 1 (NG) Cocido de carne [TransrDubidosa], orelleira, chourizo cocido... trozos do xamón, así do lacón... Inf. 1 (NG) Non, aquel día era... a ra[x]a tabla. Entr. 1 (DRL) [Asent] Era un día... unha festa importante, non? Inf. 2 (AN) Si, e despois xa á noute facías o caldo, o caldo. Inf. 1 (NG) E era unha festa, porque mira que miña, miña mai, meu | eran mutos irmaos, meu pai non tanto, pero miña mai... desde agosto ou septiembre que xa, que xa non | acababas o que é o touciño do porco... da matanza do ano pasado, viña agosto e xa non había nada. Inf. 1 (NG) Como se chegaba alí hasta a matanza sen nada? Entr. 1 (DRL) E son unhos cuantos meses. Inf. 2 (AN) E despois xa os xamoi- | despois outra cousa... facían, os xamois... pois por e[x]emplo, se dabas dez quilos de xamón, que te pesara un xamón, dábante vinte de carne castellana, touciño castellano. Inf. 1 (NG) [xxx] Inf. 1 (NG) Si, cambiaban os tal [TranscrDubidosa], por carne castellana. Inf. 1 (NG) Daquel touciño, costilla non, [xxx]. Entr. 1 (DRL) Chámanlle car- | chamábanlle carne castellana, touciño. Inf. 2 (AN) Castallana. Inf. 1 (NG) Viñan, viñan os to-... | viñan os touciñeiros [TranscrDubidosa] con aquela | con aqueles touciños... Inf. 2 (AN) E cambiábano, mira, porque, claro, aqueles vinte | aqueles dez quilos de xamón, por e[x]emplo, tiña hueso, tiña... | non lles rendían, que como dábanlle vinte da outra maneira, e a xente o que quería era ter que pór... na fuente. Inf. 1 (NG) Era unha, era unha... | así de gordal [TranscrDubidosa]. Inf. 2 (AN) Pous a xente, mira, cambiaba os xamois por | pola carne esa, para ter hasta que mataran outra vez. Entr. 1 (DRL) Porque [xxx]... Inf. 1 (NG) Claro. Inf. 1 (NG) Aquelas t- | eran así de gordas, [xxx]. Inf. 2 (AN) Se ao mellor comían as paletillas, no verao. Inf. 1 (NG) Eso viría de Salamanca, ou non sei de onde viría aquela carne, chamábanlle carne castellana. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) Cham- | aquela carne castellana, si. Inf. 1 (NG) Gorda, gordísima, así unhas follas coma... | grandísimas, serían porcos coma... | moi grandes tiñan que ser. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 2 (AN) E facíanas [xxx]. Inf. 1 (NG) Primeiro, primeiro cambiaban quilo por quilo... en principio. Inf. 2 (AN) Pero eu xa solo llo oíra falar... Inf. 1 (NG) Si, eu aínda llo oín a meu pai, cambiar quilo de xamón por quilo daquel touciño. Inf. 2 (AN) [Emisión] Pois neso tamén... claro, era o hueso. Inf. 1 (NG) Si, porque | é porque decíalle, "É porque [xxx] o xamón ten hueso e... te- | e rende menos". Inf. 1 (NG) Claro, porque unha, unha posta de touciño cortábala en sete cachos que era nunha casa e aínda comían un... pero o que tocaba o hueso do xamón, que comía? Inf. 2 (AN) Un cacho cada un. Entr. 1 (DRL) Claro. Inf. 2 (AN) O hueso do xamón, que comía? Entr. 1 (DRL) Claro, [Asent]. Inf. 2 (AN) Non comía xa nada. Entr. 1 (DRL) [Emisión] O primeiro día matábase, deixábase colgado, e cantos días deixaban colgado? Inf. 1 (NG) Si. Inf. 2 (AN) Si. Inf. 1 (NG) [Emisión] Ao mellor | Inf. 2 (AN) Para o día siguiente e ao mellor un día no medio, cada un do s-... | dependía. Inf. 1 (NG) Dependía. Entr. 1 (DRL) E despois, [Emisión]... Inf. 2 (AN) Desfacíase. Entr. 1 (DRL) Desfacíase. Inf. 2 (AN) Si, e xa se picaba todo á mao, mismo picar tíñamos que picar á mao, víñante familias ao mellor a botar unha mao e ao mellor estabas hasta as dúas da mañã, picando, picando, para adobar. Entr. 1 (DRL) E | Inf. 1 (NG) E o | e, e o touciño, o touciño e os xamois xa iban a salar. Inf. 2 (AN) Xa iban a salar, xa os salábamos na casa... Entr. 1 (DRL) Claro, apartábase o que iba para salgadeiro... Inf. 1 (NG) Na casa. Inf. 2 (AN) Si, o que era espinazo e cousas de salar, para salar. Inf. 1 (NG) Exactamente. Entr. 1 (DRL) [Asent] As a-... | Inf. 2 (AN) E despois xa ao día siguiente tiñas a carne de adobo nas artesas, ou os chourizos, e despois xa para o outro día é que xa se facían as | os chourizos. Inf. 1 (NG) [xxx] cunha máquina de [xxx]. Inf. 2 (AN) E logo facíamos outra festa que lle chamabamos a festa dos chourizos. Entr. 1 (DRL) E que tipo de chourizos se facían? Inf. 2 (AN) Eiquí facíamos o que era o chourizo chourizo e logo outras que lle chamabamos | que xa botabámoslle as carnes así sangrientas e así o máis malo, e os... pulmois, o corazón, e chamabámoslle as bochas, para cocer, bochas para cocer. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) As bochas. Inf. 1 (NG) Esas para comer así cocidas. Inf. 2 (AN) Para comer cocidas -sabes?-, todo o inverno, cocidas. Inf. 2 (AN) E logo faciamos, unha vez de que facíamos esas [TranscrDubidosa], chamabámoslle a festa dos chourizos, invitabamos tamén á familia, xa ao mellor non tantos como os máis achegados, non tantos como o día da matanza, cociamos as cabezas do porco, e naquela agua das cabezas do porco | comíamos aquel día coas cabezas do porco ou ao mellor aínda do cocido que te sobraba da matanza... bueno, comíamos, e naquela auga aproveitabamos a facer os chourizos de pan, chamabámoslle o chourizo fariñato, que era daquela agua, con pan, arroz, e a ese algunha grasiña lle, lle botabamos, e aquela tarde as mulleres, de vez que se comía e que se facía aquela sopa, e facíamos os chourizos, e eran os chourizos de masa, eses solo valían para comer... | Inf. 1 (NG) Eso era en caldo, iban | botaban cunha cuchara, a un embudo, para a tripa. Inf. 2 (AN) Era... | si, eran | non se facían á máquina, facíanse á mao porque era... caldoso, caldoso, era [xxx]. Inf. 1 (NG) Era así un caldo. Inf. 1 (NG) Despois xa co tempo aquelo en- | cuallaba... | é, comíase todo o inverno, con patatas cocidas e... Inf. 2 (AN) E comíanse cocidos tamén, cocidos no inverno. Inf. 2 (AN) Si. Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) E eses aínda se fan hoxe? Inf. 2 (AN) Hai quen os fai aínda, eu por e[xe]mplo, hoxe fago morcilla, fago a morcilla, en vez de... ese chourizo, collo o sangre o día da matanza, e fago a morcilla. Inf. 1 (NG) Hai zonas que si. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Nós, nós, nós aínda facemos as morcillas. Entr. 1 (DRL) [Asent] Do sangue. Inf. 1 (NG) Aínda onte comimos... cun cachiño de morcilla. Inf. 2 (AN) Aínda onte, probámolas onte as morcillas, si. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 2 (AN) E botolles o mel, fágoas dulces, que hai quen as | por e[x]emplo... o rapaz tenas a vender na carnicería, pero non son dulces, son desas de Burgos e de para aí, que son sangre e arroz, pouco máis ou menos coma estas, pero sin | pero... carne [xxx] levan, [xxx] non sei ben, porque eu algunha vez as teño traído... e non ten, pero as nosas si, e bótolle carne da da cabeza, e... e mel e pan, un pouco arroz e o sangue. Inf. 1 (NG) Levan dulce. Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 1 (NG) Levan cebola e tal, pero... Entr. 1 (DRL) Si. Inf. 1 (NG) Cebola, muta cebola, bueno... Entr. 1 (DRL) [Asent] Entr. 1 (DRL) [Asent] Inf. 2 (AN) Esas aínda as facemos hoxe, aínda hai casas que as facemos. Entr. 1 (DRL) Si, señor. Inf. 2 (AN) Si.