urn:nl-mpi-tools-elan-eaf:d36e2eaa-c87c-472a-aa6d-fe76de093d33
660
[...] -non?- pero que outros traballos se facían no campo?
Imaxino que... [Emisión] a pataca, o millo, é dic- | como era... ao la- | ao largo do ano... ?
[Asent]
[Assent] Que son cousas así de inverno.
[Asent]
[Asent]
E como... i- | ahora hai tractores, pero antes, como se preparaba a terra?
Había que darlle varias voltas -non?- e com-, como e- | como era aquilo?
[Asent]
[xxx]
[Asent]
[xxx] Can- ? | si.
[Riso]
[Riso]
[Riso]
Canto leva-, can-, canto levaba, canto levava chegar a Xinzo?
No burro, ou no cabalo.
E camiñando, o dobre polo menos.
Claro, había que ir ao paso do becerro, que tampouco...
[Riso]
[xxx]
Para poñer as vacas no, no carro, cal era o sistema?
[Asent]
Entón aquí era á molida.
Vale, porque hai outros sitios que fan... aquí no pescozo.
Por aquí non se estilaba eso, aquí era...
[Asent] Polo que nos falaron en Turei tamén.
[Asent]
Ves? É... [Riso] son cousas, son cousas | sin embargo aquí é igual que en Portugal, é unha desas cousas que a, a fronteira non... [xxx], non cambian os costumes pola fronteira e unha tal [TranscrDubidosa].
-po tamén, imaxino que, depende do tamaño ou ás veces do que se plante, os, o- | as parcelas, os terreos, teñen distinto nome, non?
Por exemplo, un, un, un, un sitio pequeno, unha terra pequena, para poñer aí unhas ceboliñas e tal.
É unha | aí é unha horta.
Se é un pouco máis grandiño, xa para...
[Asent]
E no nabal, que se bota?
[Asent]
Verzas e xa de todo.
É máis grande.
E, e, e se | hai algo que seña máis grande aínda que o nabal?
[Asent]
Como sería, á poula?
Cando queda sen traballar?
Si, aquí dise |
É dicir, unha terra que queda sen traballar... ?
Ah, interesante iso tamén, iba, iba preguntar, pero [xxx].
Da parcelaria, di, da, da concentración.
Sempre hai pro- | en toda | en todas partes hai problemática.
[Asent]
Iso cambiou, tamén, non?
Que é unha das cousas tamén que queríamos preguntar.
Claro, coa maquinaria fai falta menos xente, eso para empezar.
[Asent]
Non... iso é en todas partes.
Por onde viv- |
[Emisión] Dixemos que cando un terreo queda sen cultivar é á poula.
Incluso, aínda que teña intención de cultivalo máis adiante?
Quero dicir, ás veces faise, que se deixa descansar, para ao ano seguinte estrumar e volver, e volver tal.
Ah... vale.
A barbeito, a barbeitar.
[Asent]
Para que, para que colla máis forza.
Para que colla máis forza, efectivamente.
Iso | gracias | iso tamén ten distintos nomes, en Portugal é pousío, normalmente, porque pousa -non?- queda de repouso, aquí é barbeito.
E, e non sei se esta terra é moito de árbol frutal.
[Emisión] E cales son así as máis comúns?
A xeada...
[Asent]
Entre montaña e montaña, pero é [Riso].
[Asent]
E, por exem- |
Si?
Pero algunha hai.
Algunha hai.
E, por exemplo, á árbore da mazá, como, como chaman?
Mazaira?
[Asent]
Porque noutros sitios é maceira, ou maciñeira e tal, aquí é mazaira, mazaira.
E da pera?
Pereira, sen máis.
[Emisión] Que mais... | espera, teño aquí... teño aquí tamén algunha foto, para evitar eu dicir a palabra -non?- para non interferir, pero... estas igual non se dan, porque son máis da parte de Valencia e por aí.
[Asent] E, e a árbore?
Moi ben.
Pero aquí non se... | non é común.
Vale.
Pero, aínda así, cómpranse, -non?- cómpranse as naranxas.
Veñen de Portugal?
Ah, vén naquela época...
Solo trae naranxa?
[Asent]
E que vén, por esta época, aí un mes ou dous, por esta época do inverno?
[Asent]
Mandarina é tangerina para, para vós, si.
É outra variedade tamén, parecida, pero, si, pero...
Son esas?
E por que? Que, que, que, que distingues?
Ah, chamádeslle así da Bahia, pero porque vén da Bahia mesmo?
Ah.
Ah, vale, vale, e ten esa | e | si.
Si, si, é o [xxx].
Pois está bastante ben, está bastante ben.
Que vén, nun camión?
Moito zumo.
[Emisión] Esta fruta?
É terra delas, si?
E, e... ao que a dá, como lle chaman?
É cereixeira.
[Asent] Vale.
Esto pregúntase tamén porque hai quen di... hai quen di cerdeira, ou hai quen di cereixeira, pero aquí é cereixeira.
[Asent]
Pero aquí é máis ben cereixeira.
Si, señor.
E... bueno, ten aquela parte de dentro que é dura, como, como lle chaman?
A carabuña.
Se é, por exemplo, dun melocotón, dun péxego, é carabuña tamén?
E se é, eu que sei, o que é a semente da mazá ou dunha pera, que xa é máis miúda?
Son pepitas.
Ou dun... dun cabazo, por exemplo, deses de...
Son pepitas.
E dunha uva?
É a pepita tamén.
Vale.
Vamos ver, e destas danse?
Si?
[Asent]
Entón, a | ao | á arbore que, que dá a castaña, chámanlle?
Castiñeiro.
E...
[Asent]
Vale.
Vale... vale, vale, por iso se pregunta tamén, para ver, entón aquí é castiñeiro, hai quen di tamén incluso castañeiro, é raro, pero hai quen di tamén.
Aquí é castiñeiro.
E onde hai moitos?
[Emisión] Non teñen un nome... ?
Si, si.
Non teñen un nome... | "teño para aí un, un souto ou..."
Pode ser.
Pode ser, porque normalmente en gallego, sempre leva | quero dicir, a pera, pereira, a tal... | laranxa, laranxeira, limón, limoeiro, castaña, castiñeiro, entón o, o de castaño pode ser por influencia do castellano, pode ser.
E... hai outra tamén, fruto seco, que tamén é do máis común, non sei se aquí se dá, imaxino que si.
[Asent]
Si? [Riso]
[Asent]
[Asent] E dan ben?
[Asent]
Tamén as fastidia.
[Asent] Este último ano, polo menos alí, na miña, na miña aldea, foi bon ano de noces, foi moi bon ano de noces.
Si, en todo en xeral.
Alí foi moi bon ano de no- | e de castañas tamén, de castañas non houbo, non houbo queixa tampouco das castañas.
[Emisión] Vamos ver, e cando... cando hai unha noz... que ao collela xa ves que "ui, esta non ten peso, esta está..." como lle din?
[Asent]
Ai, si? Eso non o sabía eu.
[Asent]
[xxx]
Eu non sabía, non sabía diso.
[Asent]
Está | com- | acaba ese.
Acaba ese.
Non, porque é a vergonza do galego, eu non podo comelo, é cultural, non podo comer o último [Riso].
Este é macho.
Ai... carallo, vale, vale, vale.
Pois, pois eu non sabía de | é, é dicir, veo que son distintas, eu pensaba que era según cadrara.
Entonces, estas máis redondiñas así, é macho.
E esta máis alargada, é femia.
Pois.
Avelás.
Avellanas.
Si, pero bueno, avellanas tamén é en castellano.
Non, non, non, [xxx].
Cacahuetes.
[Riso] Non, non, non, é avelá.
Si, si, ben se ve, ben se ve, aínda vou poñer na cámara... macho... [Emisión] femia.
[Riso]
[Riso] Si, señor [Riso].
Si, señor, entón ao | o que dá as noces é... ?
Nogal.
[Emisión] Esta?
[Emisión] Sempre preguntamos porque, claro, a, a fronteira é moi grande e nunhos sitios hai e noutros non, aquí non sei se se darán.
[Asent] Non.
Aquí non...
Aceitunas e deso de aceite, olivos e nada, tal, nada.
[Asent]
Si, a |
Cando corto un... | aquí dicen máis ben rama ou un gallo ou un... ?
[Asent] Entonces | pero | si.
Antes da primavera, non?
[Asent]
Non, con este tempo, claro.
E cando... | é dicir, podar é unha cousa, pero ás veces o que se fai é cortar unha, unha, unha rama -eu que sei, dunha maciñeir- | dunha macei- | dunha mazaira, eu digo [Riso], eu digo maciñeira, pero bueno, si- para outra, para que teña aquela calidade, aquela, aquela variedade.
Eso é enxertar.
Enxertar, moi ben.
Claro, eso, eso é o que d-, dicía [Riso].
Un escombrón.
Si.
Ah... xa sei, xa sei, xa sei, e chámanlle | como lle chaman?
Ah, espiñeiro.
Espiñeiro.
Ah, non sabía eu eso.
Entón salen as peras depois do, do, do espiñeiro.
Mira que curioso.
Claro.
E como, como fai, como, como prepara iso?
[Asent]
Si.
Unha puga chámanlle?
Que queden así ao rentiño...
E canto tarda en quedar iso... sólido así... ?
Xa aos dous anos?
Despois xa lle quita a cinta, xa lle quita...
Si, señor, é curioso como ás veces | [Riso]
[Asent]
[Riso] E dá ca- | cada un dá de... [Riso]
Si, señor, é curioso, é... | sempre me pareceu moi curioso iso, como, como dúas especies poden... convivir [Riso] e...
Claro, claro. [Riso]
E, e... esto que crece polas pedras, onde hai moita humidade, que se pon así verde... ?
S- | pero... non sei se é ben o lodo ou é o, o... | te-, teño foto.
Si, é.
Tamén crece nas árbores.
Vale.
Ah, vale, vale, vale, nós a esa, a esa, os que están na auga nós chamámoslle o limo.
O limo.
Si, que da [xxx], no mar, no mar, chámase | cría | dices "cría limo", ou incluso os cabos, os cabos que están metidos na auga, "hai que limpar os cabos, que están con limo e tal", si, si, pero é esa cousa verde que é como unha...
[Asent] Moi ben.
Musgo.
E... vamos a ver... -onde teño eu isto?- estes, que tamén á-, ás veces onde hai humidade crecen estes.
[Asent] É o nome... xeral?
Porque despois hai, hai varias...
Si.
E cales son?
Muscaria.
E os que se comen, teñen un nome específico ou son cogomelos sen máis?
[Asent] Pero o nome común a todos, digamos...
Cogomelos.
É como quen di as verduras, despois está o grelo, o non sei que, o non sei canto.
[Asent] Vale, moi ben.
Despois hai unha plantiña, que, que... ten así como unhas cousas finas que che- [Emisión] | que cheira como se fora anís... ten un cheiro así forte, sabe que, que | cal lle digo?
[Asent] É que aquí na foto | esta é unha foto que sacaron así moi de cerca e non se ll- | non se acaba de ver moi ben como é a planta.
Ás veces bota así unhas boliñas amarillas.
Pois xa lle preguntarei, non sei se se dará moito por aquí, porque non, non... |
Pode ser.
Sin embargo, estes supoño que si que se dan.
[Asent]
Usábanse | ?
Tal vez o Dimas, ou se non é que [Emisión] | porque estamos tendo dificultade para encontrar esa palabra n- | todo nesta volta, e pode ser simplemente porque non é, non é común, e ao non ser común, pois non se, non se ve.
E... estes son fentos?
Estes si que se ven.
E usábanse para algo?
[Riso]
Usábanse para estrumar ou para tal... ?
E nada máis.
Nalgunhos sitios, precisamente por aí por Salamanca e tal, eles chámanlles... [Emisión] [x]enechos chámanlles, e usábano para chamuscar, para chamuscar o porco... usaban os, os [x]enechos estes.
Coa, coa palla do centeo -non?- coa palla do pan.
En Laza?
[Riso] Os fachós [Riso].
Bueno, en Calvos dixéronnos fachuco tamén.
Un fachuco, [Asent]
Si, pero si, si, s- |
De gas.
[Asent] Si, señor.
E esta outra planta que teño aquí?
E pica, esta se, se tocas a... | se che toca a pel, pica.
[Riso]
Pode coller se quere.
Ah, si, si.
Debe de ser, debe de ser, si, a ortiga.
Si, que esta normalmente o nome que ten é ortiga e non, non, non ten máis.
Non, non se preocupe, faltaría máis.
E... non sei se estas coñece, é como un arbusto...
Non, non é ben mimosa, é |
Estas botan esa flor solo, solo na primavera e tal.
[xxx], gracias.
Non, non, non se cultivan, normalmente crecen así... no monte, [Emisión] coma o toxo -non?- e botan aquela floriña amarela, usábanse ás veces, polo que me contaron, para facer aquelas escobiñas pequenas do forno... e... e para cousas así, ás veces tamén para, para quentar o forno, porque fai unha leña fina... [Emisión] poden ser xestas?
É que a foto non é moi alá, tampouco, a foto non é moi alá.
Pero hai un arbusto que se chama xesta, aquí?
E como é?
Ai, encarnada?
Entón é...
Entonces pode ser.
Pode ser, pode ser.
Bueno, seña como seña, o | importa máis a palabra que o tal, que | é xesta.
Si, e... e hai algunha outra variedade? Porque nalgunhos sitios hainas blancas...
[Asent]
Ah, vale, vale, vale.
Pero é xesta igual, tanto unha coma a outra.
[Asent] Moi ben.
Aquí viño dixo que non, non era común facer, pero bueno, onde, onde teñen parra, [Emisión] as uvas salen todas xuntas, e fan un, un... | forman un, un | como lle chaman a iso, un... ?
[Asent]
E dicen un cacho de uvas, un, un racimo?
Un racimo.
Vale, ben.
E... [Riso], ao, ao que lle gusta moito o viño, como lle chaman?
[Riso] Vale.
[Emisión]
[Riso]
Obrigado.
Há muitas laranjas em Portugal, muitas, muitas, no sul de Portugal, é a coisa mais fácil que existe é... [xxx].
Dez quilos, cinco euros, é, é barato.
Sim, s-, sim, sim.
Tangerina mesmo, não é clementina, não é...
Também trae.
E as laranjas são, são normais, eles chamam da Bahia ou... chamam só laranjas?
Assim um... [Emisión]
Deixa lá ver.
Então isto é da Bahia.
Do Brasil, vêm do Brasil.
Há séculos, si, veio da Bahia, do Brasil, há séculos [xxx].
É, é.
E são laranjas | sim.
São as laranjas mais famosas em Portugal são estas, são muito doces.
Muito zumo, sim, e doces também.
As pequenas também.
Sim, em Portugal [xxx].
[xxx] isso em Portugal [xxx] não vou dizer que são todas, até porque a noz não é por todo o país -não é?-, mas há zonas em que se fala disso.
[Emisión]?
Acaba-o tu.
[Riso]
Como é que chamam?
Ah, mas antes disso, disse tamém [xxx].
Avellanas?
Avelães, mas ao princícpio pareceu-me ouvir ervillanas... que é um nome para amendoins que aquí chamam cagagoi- | cacagoites ou...
É, avellanas é o nome do [xxx] para [xxx], em port-, em português é avelães.
Os frutos também têm sexo.
[Emisión]
E hoje já não é, já não é assim?
Não, aquí.
Sim, mas já não chamuscam com, com...
E, de resto, a matança é como antigamente?
É só essa a diferença.
Por nada.
As, as patatas | ao largo de todo o ano, o pan botábase no mes de outubre, despois... xa a terra queda quieta todo o ano.
Podes | poden ter ao mellora agora, niste tempo que hai... nabos, grelos, [Tose] que aínda están na terra... e, e, e verdura, verdura... despois máis nada.
Ah, bueno, pero eso vén despois.
É de agora ou cuando vén a primavera, que se empeza a traballar a terra, despois é cuando lle botan, botas as patatas, pimientos, de toda clase de, de... de legumbres, e cuando, cuando se empeza a traballar a terra é cuando se bota na primavera... pero claro, cóllese de todo... de todo eso cóllese eiquí.
Claro.
[Emisión] Coas va-, coas, coas va-, coas vacas, ou cavalas... aí, e se non arábase coas vacas, cuns arados a- | daquela maneira... despois viñeron os tractores, e cos tractores, pero hasta alí todo era coas vacas.
As vacas dábannos o leite, as vacas dábannos os becerros, as vacas... e os... | e as caballerías foron dos que | animales que máis axudaron a, a sobrevivir as personas.
Porque ás caballerías púñanlle cargas e levávanas e montaban de a cabalo e era o medio de... de comunicación que había, o sea, de, de transporte que había para levar as personas.
Nós íbamos de eiquí a Xinzo, montábamos de a cabalo dun cabalo ou dun, ou dun, dun burro ou de calque- | a Xinzo, se non, había que ir andando.
[Riso] Era o, era o transporte que había.
Bueno, sobre dúas horas, por aí.
Si, si, según anduvera, claro, pero a pé, andando | claro | pero an-, andando fomos moitas veces... e ìbamos, ao mellor, vender aló un becerro de | acolá [TranscrDubidosa] a Xinzo, coas vacas andando hasta alá.
Exactamente.
Ha-, ha-, ha-, había que | había un, un pau que lle chamábamos un xugo, cada unha tiña a súa cousa, chamábanlle un, un | unha molida, púñaselle unha cousa na cabeza, depois púñaselle o pau ise por arriba, cunhas | chamábanlle sogas, amarrábaslla na cabeza, e depois alí arrem- | amarrabas ao carro as vacas, e aí vai.
Aínda se ven ahora.
Si.
Ah, ah, si, ho, á canga, esa é á canga.
Eu vexo pola parte de Santiago, por aí, traballaban á canga.
Non, non, non, aquí todo era á cabeza.
E en, e en Portugal tamén, tamén era todo á... á molida, á cabeza.
O que, o que vexo eu todo por aí... todo era así, ahora, pola parte de Santiago e toda esa zona, que non sei máis por alá, víamolos traballar á, á canga.
Toda a zona de Xinzo e todo eso era á cabeza.
Si.
Non, non.
Non, non, que va.
Unha horta.
Un nabal.
Patata, verdura... bueno.
[xxx], sobre todo máis grande, máis, máis... | claro.
[Emisión]
Dedicábanse, porque ahora -sabes unha cousa?-, ahora, eu non sei, por eso, as... | e-, es- |
Matorral... en fin, pero está á poula, á poula.
Á poula, á poula.
É que, eu, e-, eu solo digo unha cousa, que [Emisión] | a primeira cousa, eiquí temos o aparcelamiento.. medido, dicían que estaba todo feito, solo que iban empe-, empezar as pistas... pero non terminaron... | da parcelaria... e non... | pero este | si | no pueblo este, no pueblo este de, de a-, de atrás, de Rubiás, puxeron aí... pegas, unha cousa e a outra, entonces retrasouse eso e ahora aínda aí está, hai crisis e aí gastas moito diñeiro tamén, entonces, claro, as cousas vanse retrasando, pero claro, o parcelamiento é moi importante, se non hai parcelamiento non hai nada.
[Emisión] Pero aínda así hai aparcelamiento e vense f-, fincas á poula... que eso... | toda a zona de Xinzo da, da, da Limia... [Emisión] parcelas grandes aí á poula que... bueno.
E, e d-, e do traballo... da terra é do que vivimos, hai que pensalo, que da terra |
É que ahora |
É, é que, que coa maquinaria agora non é traballar, se cun tractor... an- | teñen cabina, nin anda un ao sol, teñen todo, pero aínda así vese terra á poula, por esta zona, eh, ao mellor noutras terras... por onde estás tu ao mellor non.
Si?
Tu ibas pola carretera, agora ibas de eiquí a... a Turei... e non se vía unha finca sen traballar, todo | [Emisión] claro, este é un, un tempo que, claro, non, non se, non se ve, é de inverno, pero se fora de vrao, aí non vías máis ca millo, patatas, todo sembrado, todo cheo de, de, de labor, de, de... | ahora nada.
Á poula.
E-, eso, chámanlle | chamámoslle... como é [xxx]?
A barbeitar, lle chaman, a barbeitar, si.
Descansa... no inverno |
Exactamente.
[Asent]
Si.
Bueno... [Emisión] hai bastante fruta.
Bueno, mazás, peras, [Emisión] ...
O malo é o clima, que... | o c- | sabes que esto é llano -non?-, toda esta zona, pois é llana... claro, entonces, hai veces que hai un cambio de clima moi grande e vén unha xeada e ao mellor lévache os... | pero dar, cóllese case de todo.
Hai parras que, que dan unhas uvas boas, pero xa non é sitio de uvas, xa non é sitio de viño, exactamente.
Pero, claro, frutales, pois cóllese de todo eso [TranscrDubidosa].
Unha mazaira.
Mazaira, si.
Maceira, eso, maciñeira, si.
Aquí é unha mazaira.
Pereira.
[Asent]
Si, si, si.
Ai, a na- | naranxas.
É un na-, un naranxeiro lle chamamos.
Non, non, é unha cousa que non se... que non se practica de, de, de, de botalas nin de poñelas nin nada.
Si, si.
Veñen de Portugal, eh.
,Si, ve-, veñen de Portugal, nós com-... nós comprámoslle eiquí a un, un coche que vén, portugués, do mesmo ar- |
Si, pois |
Home, dános un saco así, dez quilos, cinco euros.
El xa vén dereito eiquí.
E xa vén.
E, e ki-, e kiwis tamén trae.
E xa, bueno, trae unha... | trae un coche, unha DKW cerrada, vende todo a cinco [TranscrDubidosa].
E é natural, aínda veñen coa folla... a min dáme ver para el, unha grande [xxx] ... laranxas así grandes, mandarinas pequenas.
Entonces | e son moi boas, eh.
Pero, pero son... | cóllenas iles mismo e, e tráennas e véndenas eiquí [xxx], entonces...
Si, esas son as mellores, si.
Pois, dez, dez quilos, dez quilos, cinco euros.
Comprámoslle... -sabes?- nós | está o fillo alí en Xinzo, e bueno, teñen alí supermercado e demais, collésmolle nós eiquí un, un saco ou dous delas.
Dulces e... | si.
E a-, e as pequenas tamén, eh.
O home tamén é un home serio, xa está il | xa debe estar gubilado [sic], il e a muller, quizá... será por aí do meu tempo.
Ai, as cereixas, si, bueno, home, aquí cóllense, eu mismo teño dúas [xxx].
Si, si, si.
É un... | vamos a ver, unha cereixeira.
É cereixeira.
Cerdeira, cereixeira, son as dúas cousas, unha cereixeira e unha cerdeira.
Unha cereixeira.
Si.
A, a carabuña.
Carabuña.
É carabuña tamén.
Eso son pepitas.
Pepitas.
Tamén son pepitas.
E nunha uva, pois [Emisión] tamén serán pepitas, pepitas igual.
Castaña? Bu, si, home, hai [xxx], si, eu teño o fillo ise que está aí ao lado de Xinzo en Vilar de Barrio, ten unha finca eiquí arriba que ten, buf, unha cantidad de castaños postos aí do carallo [TranscrDubidosa], pero enxertadas -non?- grandes.
Danse ben.
Castiñeiro.
Hai quen di un castaño, nós eiquí dicimos un castiñeiro.
[Asent]
Castañeiro.
Eiquí chamámoslle... castiñeiro.
Moitos castiñeiros.
Ou moitos castaños, ou moitos castiñeiros.
Castaño, castaño, [Emisión] debe ser en castellano.
E castiñeiro, en gallego.
Claro.
Si, si.
Claro.
Claro.
Ah, si, ten [TranscrDubidosa], si, teño aí eu aí arriba dous nogales, que aínda a- | aínda as ha de haber por aí, que se queredes... [Emisión], collo por aí, eu que sei, case un tractor de nueces.
Moitas.
Dous grandísimos que están mesmo aí arriba, onde vai | onde soltamos as, as pitas, que as traemos todas estendidas... pois por em- | por baixo dos nogales... e frutales que teño alí, si.
Si, si, dan moitas, bu, o que pasa é que vén algún ano que ao mellor están no, no, no... no brote principal e vén unha xeada... pero ahora levamos unhos anos que... ten ido ben.
É que foi un ano, un ano de fruta... en todo, en todo.
Eu teño de todo, de todo... foi un ano moi bo para todo.
Está hueca ou está mala.
Hainas, a | e de logo, o-, os nogales... hai macho e femia.
Si.
Pois si.
O macho é redondo, a nuez máis grande, e a femia, máis, máis alargada e máis pequena.
Si, ao mellor, eu ao mellor, espera aí, déixame ver se teño por equí algunha.
No...
Mira [xxx], pasa que estas... | este, este é o macho.
Este é macho.
Esta é unha femia.
Ves como non son iguales?
Tamén |
Tamén hai...
Si, si.
Tamén, tamén hai avellanas -ves?-, tamén, tamén collemos moitas.
Nós chamámoslle avelás.
Como, como lle chamades en Portugal?
Avelá.
Avelás, bueno.
Cacahuetes non, [xxx].
Ves, ves como son distintas?
Viche?
Pois si, home, si.
Nogal.
[Emisión]
Ah, claro, aiquí xa nada.
Eso é un, un olivo, pero eiquí non.
Aceitunas e deso nada [xxx].
Esa é a zona de, de, de Andalucía.
Si, [Emisión] e non será cortar ou podar?
A, a poda é ahora nun | aproximadamente niste tempo, podamos.
Antes da primavera podamos.
Eu xa probei | xa podei unha parra que teño aí e unhas, e unhas pereiras podeinas, e ahora aínda teño que podar máis, non acabei, niste tempo aínda teño que podar máis.
Si, si.
Ai, enxertar.
Enxertar, si, si, si, si, deso | eso, eso chámase enxertar, no supoñer [TranscrDubidosa] agora... eu mismo nunha mazaira collo peras.
Non, n-, non é | n-, nós eiquí chamámoslle un espiñeiro e é un escombrón.
Eso que nace no monte, que ten picos.
É parecido a unha pereira, pero ten unhos, unhos pinchos que pican.
[xxx]
Es-, espiñeiros, pero son escombros.
Nós chamámoslle aquí espiñeiro.
Bueno, pois ise é un patrón moi bo para exertar en peras.
Si, si, si, e |
Saen de aí unhas, unhas peras buenísimas.
Despois tamén lle hai que poñer unha puga boa dunha pereira boa, eh.
Pero enxértase aí, eu teño, ao menos, cinco ou así... enxertados en | o | na, na | no monte, e depois póñoos eiquí nunha huerta ou onde me parezca, exertados, [xxx].
Pois eso, mira, no supoñer [TranscrDubidosa], esto é un... vamos a supoñer, o escombrón, o espiñeiro, entonces cortas eiquí, eiquí, cunha serra, serras aí, e depois tráese a, a puga dunha pereira boa... unha puga, entonces méteselle aí moi ben metida, que ligue unha casca coa outra.
Exactamente, que quede unha, unha casca unida coa outra, e apretada, despois hai que apretala moi ben, vendala ou darlle unha, unha | un pez que hai, ou eu fágolle con cinta aislante, aprétoa ben, pégame todo.
Teño así.
Eso, eso aos dous anos ao mellor pódeche dar fruto, eh.
Si, si, si.
Despois quítaslle a cinta e todo.
Eí no, eí, eí nunha pereira, hasta ahora, pois hasta lle comprar eu para a filla e para o xenro, está casada desa parte de aí Arnosa tamén, e... e partímoslla e quedoulla á filla, e o outro fillo ten outra que está aí abaixo, onde deixastes o coche.
E... entonces... por detrás da, da, da casa, ten a finca e entonces eu enxerteille e púxenlle... haste nes- | nun espiñeiro dises que che digo ten cuatro clases de peras.
[Riso] Entendes?
[xxx]
[Riso] Así.
Si, si, que vaias a unha mazaira, que vaias a unha mazaira e vexas unha pera.
A eso chama- | chama- | chamámoslle lodo, as pedras... as pedras enlodadas.
A ver, enseña, enseña, enséñame aí.
Musgo, musgo non será.
Musgo.
Ah, bueno, pero e-, eu | mira, as pedras do río, as pedras do río ás veces... chegan a un, a un, a un | no mes de marzo, oucertos meses do ano, póñense [Emisión] distintas, crían un, un lodo da auga... e as pedras que non están na auga, teñen | coll- | crían un musgo.
Distinto.
O limo?
Ves? Nós, nós, lodo.
Si.
[xxx] limo, si.
Ai, os |
Si.
Exacto, é.
En cer-, en certa épocas [sic] do ano que é cuando máis crían, pero claro, ahora no | nas pedras, eso chamámoslle musgo.
Ai, os, os... esos son... claro, os cogomelos, pero |
Si, hai quen noutros sitios chámanlle setas, un é setas, outros, outra cousa, pero nós eiquí toda clase de cogomelos, eses para nós non son comestibles, que nós collemos, nós collemos outra clase de... de, de setas que... son as que conocemos e están ben.
Son blancas, redondas, que nós conocemos xa de toda a vida... pero hai a | despois hai a | o... o cogomelo | a, a seta esa peligrosa, a amanita... que é moi peligrosa, que é moi venenosa, que é moi parecida, pero nós distinguimos ben.
Hai | despois chamámoslle níscaros tamén e varias [sic] nombres.
Nós eiquí chamámoslle cogomelos.
As verduras [TranscrDubidosa], eiquí, eiquí, eiquí: "vou aos cogomelos".
Como se cheira a anís.
A ver.
[Emisión] Esto... fu.
Dillo ao Dimas, que che | el, el, el, [xxx].
Pouco, vexo pouco de | che | por eiquí non che sei, non che sei... dicir o nombre nin nada.
Ah, nós | eses son fentos, fentos.
Pero a outra, a outra non che sei explicar.
Ese suele | si, si.
Porque non, porque non o hai.
Claro, claro.
Eses son fentos.
Si... demasiado e todo.
[Riso] Aunque non houbera tanto... [Riso]
Non son produti- | bueno, si, cortábanse ao mellor para facerlle cama aos animales, pero [xxx], nada máis.
[x]enechos, si.
Non, non, nós, nós para chamuscar o porco era con... con palla, coa palla.
Dos fachós, como din en... | alá -como se chama?-, [Emisión] onde hai os carnavales istes... en Laza, os fachós.
Fachuco, eiquí é un fachuco.
En Portugal non é así?
Eiquí é un fachuco.
Non, ahora eiquí chamuscamos cun soplete que lle chaman, de... ca- | de gas.
Como antigamente.
Exactamente.
Véxoa, véxoa a veces nos campos, pero é que, eu ti-, eu tiña en... | si.
A, a, a ver, a ver, ver, enséñama outra vez.
A ortiga.
A ortiga, debe ser a ortiga, debe ser a ortiga.
Alá va-, vai, e púdena levar, home.
Ai, estas deben ser coma mimosas ou unha cousa así, non?
Ah, para, para unha cousa, home, como é que lle chaman a eso?
Si, pero si... non, non é mimosa, home -ou si?-, -como se chama?- [Emisión] se as tiña aí un primo meu, home, pero ahora non me sale.
Non...
Si, si, si.
Si, si.
Pois non vex- | non... | enséñama outra vez.
S-...
É, é media negra e despois bota unha flor encarnada.
Si.
Encarnada de todo, non, amarilla... amarilla.
Así en mal- | a ver, di | vírama outra vez.
Pode ser a xesta... pode ser xesta.
Si.
A xesta, a xesta bota unha flor toda amarilla cuando, cuando vén o... | a primavera, bota todo, todo amarillo.
Ah, bueno, eiquí hai a xesta blanca que bota a flor blanca, e a xesta negra bota a flor amarilla.
É xesta igual, chamámoslle xesta... xesta blanca e xesta negra, e a blanca bota a, a flor blanca e a, e a negra, amarilla.
Non, nada, eso nada.
Si, si, é [xxx].
Si, si, aí vese, vese | vense boas.
Un, un racimo de uvas.
Un racimo de uvas.
Borracho.
E a xudía.
As xudías, tamén.
Ah, había que as xunguir, lle dicíamos... atalas.
Unha molida.
Si, o que iba na cabeza era a molida.
Ai, á... á canga.
[Asent]
Si, eses [xxx].
Aquí non, aquí era á molida.
Si, era á molida.
Si, era á molida, á molida.
Claro, é, son sitios cercanos que si, claro, si, si.
Á canga.
Cada sitio [xxx].
Si, porque era moi cercano, non sabes?
Si, non, non, non.
Non.
Si, si.
Chamámoslle unha horta.
Un nabal, lle dicimos.
Nabal, botas máis de todo, porque tamén é máis grande, verduras... [Emisión], renovos de todas as c- [Emisión], clases tamén, porque a vec- | de todas esas cousas, [xxx], si, si.
Bueno, entón se é para patatas ou millo, que antes... | millo, maíz [Emisión] ... bueno, millo e patatas e deso así, deso | esa finca xa se dedica máis para eso, centeno...
Ah, ahora están todas á, á poula, están todas de monte.
Vós dicides ao monte, todo, todo a p- |
[xxx]
Á poula.
Si, bueno, pero non deu, non deu chegado.
Si, si, xa estaba todo medido para vir, pero despois aí houbo un | bueno, non deron arranxado, xente que non quixo e despois...
Porque o aparcelamento é moi importante.
Bueno, foi quedando así, foi quedando así.
Bueno, así vamos.
[Riso]
Si, pero a [x]uventud non está moito por eso.
Cambiou moito, si, porque... | pola maquinaria tamén moito.
Si.
Eles xa saben ben como é, si, xa saben.
Non, bastante, bastante, está en todas as partes, eh... haberá máis eiquí, pero está en todo.
Éche o que hai.
Ahora de inverno, non... si, si.
Á poula.
Ah... [Riso] eso queda... |
Ou barbeito ou...
Si.
Si, si, si, si.
Pasa que, se, se vén mal tempo non van adiante, pero [xxx].
[Riso] [xxx]
Bueno, comprámosllas moitos eiquí aos portugueses.
Que as collen do mesmo árbol.
Si, si... si.
Si, e pois ve-, veñen |
Traennas por sacos, non sabes?
Cinco euros, vende por saco, vén por aí por as | xa non conoce, cada ano que vén... e xa llas... compramos.
Si, ten vido ahora toda a temporada, primeiro a mandarina |
Mandarina e naranxa, e ki-, e kiwis tamén, e limós.
Pero eso, trae todo, colle do árbol e xa vén e xa...
Cuando empeza a temporada da... da [xxx].
Ou trece quilos... bah, un saco, [xxx].
Si.
Si, si.
Empeza coa mandarina porque vén pri-, primeiro.
Si.
Clementina tamén trae, tamén trae.
Xa... parecida, pero xa non é igual.
Si, hai moitas, se ve que é unha zona máis, da, da parte de aí |
[Emisión] Ah, ben sei o que queres dicir tu, pero non, non sei, mira, mira, son así, mira a laranxa é esta.
Esta está un pouco pasada.
El quere dicir... de | ten a calidad...
Si, pero esta é unha calidad, quere dicir, esta é unha calidad, sabes?
[xxx]
Si, si, si, son esas.
Son boas, teñen moito...
Zumo e, e teñen |
Si, si.